Sá sùng – Cái tên nghe khá lạ với một số người. Nhưng đối với những người dân ven biển, đặc biệt là những ai sinh ra ở Quảng Ninh, Nha Trang, Côn Đảo, Bến Tre, Cà Mau thì sẽ không ai là không biết đến cái tên này, cái tên gắn liền với sương, với gió, với tuổi thơ của mỗi người con miền biển.
Xem thêm: Hạ Long – Những món ăn níu chân du khách
Sá sùng là một loại hải sản, nó có nhiều ở Vân Đồn và Móng Cái hay Côn Đảo, Bến Tre, Cà Mau… Tùy theo mỗi vùng mà sá sùng được người dân địa phương bằng nhiều tên gọi khác nhau như giun biển, sâu đất, địa sâm, bi bi, con cạp đất… Có lẽ cũng vì thế mà nhiều người thấy lạ lẫm khi nghe nhắc đến cái tên sá sùng mặc dù có thể họ từng có cơ hội được nhìn thấy hay được thưởng thức trước đó.
Sá sùng thuộc ngành giun đốt chỉ sống ở những bãi cát ven biển nơi thủy triều thường xuyên lên xuống, mang theo những sinh vật phù du và tạo ra những doi cát – Đó là nơi mà sá sùng sinh sống, vừa có thức ăn và môi trường lại phù hợp. Chúng có hình dạng na ná con giun khổng lồ, khi còn tươi, chúng có độ dài từ 5-10cm và cũng có con có chiều dài đến 15-40cm. Khi bắt chúng, để tự vệ chúng sẽ cuộn tròn mình lại để tránh bị tổn thương, cai miệng thì bé như lỗ van bơm. Da chúng sẽ thay đổi màu sắc cho phù hợp với môi trường, dùng tay sờ vào thấy khá mềm và mát. Ruột sá sùng thẳng tuột như ống nước, chúng không hề có tim, gan hay phổi.
Xem thêm: Hướng dẫn cách làm món Sá Sùng chiên giòn thơm ngon hấp dẫn
Sá sùng là một trong những thực phẩm quý hiếm từ trước đến nay. Thời trước, nó luôn có mặt trong danh sách những thực phẩm bổ dưỡng để tiến vua và cống quan. Chỉ có những người thực sự giàu mới có đủ điều kiện để thưởng thức chúng. Theo Đông Y, Sá sùng còn có rất nhiều tác dụng chữa bệnh và làm mát cơ thể hay tăng cường sức khỏe.
Sá sùng có thể được sử dụng cả lúc tươi và khô. Lúc còn tươi, chúng được dùng để chế biến các loại món ăn như nấu canh, xào hay rang. Đặc biệt có một món mà có sá sùng thì thơm ngon không kể xiết. Đó là khi sá sùng được lựa chọn để nấu nước phở thì ngon không gì sánh bằng. Nó có vị ngọt rất lạ, càng ăn lại càng muốn ăn thêm nữa. Nếu chế biến sá sùng tươi thì nó có thể được dùng làm thuốc, hoặc muốn làm đồ ăn thì đem luộc lại một lần nữa là có thể thưởng thức như đồ tươi.
Bởi những đặc tính trên của sá sùng nên giá trị kinh tế của nó vì thế cũng rất cao. Nhưng hiện nay, do tình trạng thấy lợi nhuận trước mặt mà không hề để ý đến số lượng sá sùng đang ngày càng giảm, việc đánh bắt tràn lan cứ thế được diễn ra nên lượng sá sùng đánh bắt được càng it và giá ngày càng tăng. Thời gian đánh bắt sá sùng thích hợp nhất chỉ có từ tháng 3 đến tháng 7. Ngư dân thường đánh bắt vào buổi sáng, khi thủy triều rút, còn lại những lỗ li ti trên mặt cát, ngư dân chỉ cần đào theo khoảng tầm 10-30cm là có thể bắt được chúng. Kĩ thuật chế biến của sá sùng cũng khá phức tạp bởi nếu không làm sạch cái bên trong ruột, ta sẽ không thể ăn được, hơn nữa còn phải ngâm muối và rửa qua với chanh để hết mùi tanh. Vì thế mà hiện nay, giá trị của một cân sá sùng có giá trị tương đương với khoảng 1 chỉ vàng.
Theo như đánh giá hiện nay thì nơi có sá sùng ngon nhất là huyện Vân Đồn tỉnh Quảng Ninh. Ngoài ra thì sá sùng ở đảo Lý Sơn – Quảng Ngãi cũng được đánh giá khá cao về chất lượng. Chính vì giá ngày càng tăng, số lượng đánh bắt được ngày càng hạn chế nên ta chỉ thấy sá sùng hay có mặt trong các nhà hàng, khách sạn với giá cả không hề nhỏ một chút nào.
Do giá trị của sá sùng cao nên cũng vì thế mà lòng tham của con người nổi lên. Mấy năm gần đây, người ta còn phát hiện ra được những cơ sở chế biến sá sùng giả, sá sùng kém chất lượng hay chứa quá nhiều chất bảo quản hay loại sá sùng được nhập khẩu từ Trung Quốc nhưng lại dán mác Việt Nam làm người dân hoang mang không biết sá sùng nào mới là đáng tin.
Khi đi chọn sá sùng bạn nên chú ý đến màu sắc của chúng, sá sùng ở Việt Nam mà đặc biệt sá sùng ở Quảng Ninh sẽ có màu trắng hồng, ít tanh chứ không như những loại sá sùng kém chất lương – da trắng bệch và mùi tanh rất nồng.
Qua bài viết trên, có thể bạn đã hiểu được chút ít về loài vật này. Nó không những tốt cho sức khỏe mà nó còn là một loại thuốc quý mà không phải ai cũng có thể hay có cơ hội được thưởng thức. Nếu bạn đến thăm huyện đảo Vân Đồn ở Quảng Ninh thì nên thử món ăn này một lần, có thể nó sẽ rất đắt nhưng có thể đảm bảo một điều rằng nhất định chất lượng và mùi vị của nó sẽ khiến bạn không thể quên mà còn muốn quay lại nơi đây một lần nữa.